Bycie rodzicem nastolatka nie zależy do najłatwiejszych i najprzyjemniejszych zadań.
Wie to każdy, kto wychowuje dorastające dziecko, ale też widzi to sam nastolatek. Niekiedy złość w nas jest tak silna, że gdy tylko u twojego dziecka wystąpi zachowanie nieakceptowane społecznie, czy rodzinnie, pierwsze, co nasuwa się na myśl to kara, ale dobrze się zastanowić, czy warto.
System kar i nagród większość z nas zna z czasów dzieciństwa. Rodzice poprzez pochwałę lub skarcenie wyrażali swoją radość lub gniew. Niestety, często działało to na niekorzyść relacji z twoim dzieckiem. Zwłaszcza nastoletnim, które stopniowo zaczyna się od ciebie oddalać. Jest wiele metod i zdrowych konwersacji, które pomogą Tobie i twojemu nastoletniemu dziecku o wiele lepiej zrozumieć trudną sytuację niż kara. Nastolatek w trudnych zachowaniach jest pod wpływem silnych emocji i stresu i najczęściej nie rozumie, dlaczego został ukarany.
Kluczem do waszych dobrych relacji jest odpowiednia komunikacja. Braku kary nie odczytuj jako formy tzw. „wychowania bezstresowego”, bo nie o to chodzi. Istotne jest, by każdy z was miał szansę powiedzieć swoje stanowisko w konkretnej sprawie. Dlatego zamiast karać, najpierw powiedz nastolatkowi, co czujesz. Przykładowo, twoja córka, czy syn po raz kolejny, po wielu twoich upomnieniach nie wraca do domu o określonej godzinie, nie odbiera twoich telefonów, a ty się martwisz i złościsz, że dziecko cię nie szanuje.
Zamiast wpadać w złość i dawać karę, daj nastolatkowi do zrozumienia, że jeśli chce wrócić później do domu, bo koleżanka włączyła ciekawy film, bardzo prosisz, żeby cię o tym poinformował, podał konkretną godzinę swojego powrotu do domu. Nie rezygnuj jednak z postawienia granicy. Jeśli jesteś w stanie przyjąć, że dziecko musi być w domu o 22, bądź konsekwentny. Powiedz mu jednak, że jeżeli wydarzy się coś, co sprawi, że będzie musiał się spóźnić, poproś, by cię o tym informował.
Zamiast karać, możesz pomóc nastolatkowi naprawić sytuację. Przykładowo, twoje dziecko ukradło ze sklepu drogą bluzkę, ale teraz ma wyrzuty sumienia, nie wie co zrobić i boi się konsekwencji. Postaraj się nie wpadać w złość i nie tworzyć kazań. Wytłumacz dziecku, jakie jest wyjście z tej trudnej sytuacji. Możesz mu zaproponować, że wspólnie wrócicie do tego sklepu, ale to nastolatek stanie na wysokości zadania, przeprosi sprzedawcę, odda skradzione rzeczy i zaproponuje zadośćuczynienie, np. że będzie przez miesiąc w weekendy pomagał w tym sklepie rozkładać towar.
Tego typu rozwiązania uczą nastolatka odpowiedzialności i ponoszenia konsekwencji swoich czynów, a także brania odpowiedzialności za własne życie, co bardzo przyda mu się w dorosłości. Karanie jest jedynie pustym zakazem, które nie pomoże naprawić błędu.
Zamiast karać, powiedz nastolatkowi jasno, czego od niego oczekujesz. Nie stawiaj mu jednak ultimatum. Pozwól mu mieć wybór, ale pomóż mu, by był on odpowiedzialny.
Jeśli twoje nastoletnie dziecko z zapałem uprawia sport, ale jednocześnie zaniedbuje naukę, nie rób mu na złość i nie zabraniaj trenować. Takie rozwiązanie doprowadzi do niepotrzebnego buntu i jeszcze mniejszej ochoty do nauki. Zamiast tego, pokaż swojemu nastolatkowi, iż wierzysz, że jest odpowiedzialny i rozsądny; że potrafi pogodzić obowiązki z przyjemnościami.
Taka umiejętność nabyta w młodości również bardzo przyda mu się w dorosłości. Przecież ty również nie żyjesz samymi pasjami i przyjemnościami. Na tym polega życie i tego należy uczyć nastolatków i dzieci. Karanie nie daje możliwości nauki. Zamiast szlabanu zaproponuj rozwiązanie, być może dziecko będzie musiało zrezygnować z kilku treningów, by nadrobić naukę, a jeśli sytuacja ulegnie zmianie, może wrócić do trenowania, pod warunkiem, iż będzie godziło i dzieliło czas pomiędzy naukę a treningi.
Możecie wspólnie ustalić plan, na którym znajdzie się miejsce i czas na szkołę oraz pasję. Dzięki przejrzystemu grafikowi nastolatek dostrzeże, że nie musi z niczego rezygnować, że w życiu jest przestrzeń na przyjemności i obowiązki.
W trudnych sytuacjach rozwiązania planujcie wspólnie. Możecie wykorzystać metodę tzw. „burzy mózgów” i razem dojść do rozwiązania, które będzie w takim samym stopniu satysfakcjonować ciebie i nastolatka. Dzięki temu zauważy on, że jego rodzice nie tylko są w porządku, ale też szanują jego zdanie i uczucia, a to jest podstawa do prawidłowych relacji w trudnym okresie dorastania. Dzięki prawidłowej komunikacji unikniesz wielu problemów z nastolatkiem.
Monika Trentowska
