Nauka ma być przyjemnością.
Ta książka to klasyczny przypadek, gdy ktoś ze Stanów Zjednoczonych odkrywa... Amerykę. Tym razem padło na nauczyciela, który po doświadczeniach w amerykańskim systemie edukacji ma możliwość sprawdzenia się jako nauczyciel w szkole w Helsinkach. I tu zaczynają się schody.
Od kilkunastu lat uczniowie fińskich szkół zwyciężają w różnych rankingach, co jedynie podkreśla skuteczność zastosowanych metod. Metod, które dla Amerykanina są kompletnie zaskakujące, jednak dla polskiego czytelnika - nauczyciela czy rodzica - są zaskakujące dużo mniej. Oczywiście także mnie dziwi, że młodzi Finowie nie mają żadnych testów na zakończenie, a zamiast ocen w postaci numerycznej otrzymują ocenę opisową. Ale to nie koniec różnic. Lekcje trwają dokładnie 45 minut, a przerwy 15 minut, przy czym dzieci spędzają ten czas aktywnie. Dość wcześnie uczone są samodzielności rozumianej zarówno jako umiejętność posługiwania się igłą i nitką, co potrafią dzieci w klasach początkowych, poprzez umiejętność praktycznego wykorzystania przyborów kuchennych, w tym ostrych noży. Nie ma również presji, aby ktoś dorosły odprowadzał dziecko do szkoły. Kolejną ciekawostką jest doroczny wyjazd klasy z nauczycielem na krótki biwak, który nie ma nic wspólnego z polską zieloną szkołą.
Tym, co zauważa autor, jest fakt, że fińscy nauczyciele spędzają czas ze sobą na przerwach, wykorzystują do nauki podręczniki (zdziwienie autora sprawiło, że zaczęłam się zastanawiać, co zawierają podręczniki dla dzieci amerykańskich, skoro darzył je taką niechęcią) a wakacje poświęcają na wypoczynek, a nie na przygotowanie do pracy.
To jednak nie tłumaczy, dlaczego Finowie są najlepiej oceniani. W procesie nauczania ważny jest każdy przedmiot, co sprawia, że zarówno na muzykę, jak i na matematykę przeznacza się po 3 godziny tygodniowo. Wbrew pozorom prace domowe są, ale polegają raczej na kreatywnym wykorzystaniu potencjału dzieci. W szkole dzieci uczą się praktycznych umiejętności. Dotyczy to zarówno muzyki i gry na instrumentach, jak i nauki majsterkowania czy gotowania. Po prostu szkoła idealna.
Dlaczego jednak warto przyjrzeć się fińskiemu systemowi edukacji? Przede wszystkim ze względu na fakt, że młodzi Finowie uczą się, ale współzawodnictwo w nauce nie ma tu miejsca. To ważny element, który pozytywnie wpływa na ich motywację do nauki. Dość szybko dzieci poznają życie dorosłych - pierwsza "przymiarka" do zawodów ma miejsce w szóstej klasie. Wówczas dzieci mogą sprawdzić, jak wygląda praca w wybranych zawodach, ale owo "przyjrzenie się" oznacza możliwość wykonywania zawodu w specjalnie do tego celu stworzonym miasteczku.
Okazuje się, że nowoczesne technologie wcale nie są tak dobrze postrzegane w nauce. Zamiast tabletów fińskie dzieci korzystają z notatek, przy czym muszą się nauczyć, jak je tworzyć i gromadzić, aby móc z nich korzystać.
Czy zatem fińska szkoła jest idealna? Być może tak, jednak sami Finowie podkreślają, że przeniesienie ich rozwiązań do innych krajów może się nie sprawdzić. Im wypracowanie takich rozwiązań zajęło kilkanaście lat.
Polska szkoła jest gdzieś pomiędzy rozwiązaniami fińskimi a amerykańskimi, ale na pewno kładzie nacisk na współzawodnictwo, które zabija chęć do dalszej nauki.
Timothy D. Walker , "Fińskie dzieci uczą się najlepiej", Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017
Agnieszka Pogorzelska
