Bobath jest fizjoterapeutyczną metodą rehabilitacyjną, którą stosuje się u niemowląt, dzieci i dorosłych. Jej cel stanowi głównie poprawa motoryki, co przekłada się na funkcjonowanie w środowisku.
Metoda Bobath została stworzona w latach 40-tych ubiegłego wieku przez Bertę i Karela Bobath, jako metoda pracy z dziećmi z porażeniem dziecięcym. Z czasem stała się metodą neurorozwojową (NDT). Stosowano ją głównie w rehabilitacji wcześniaków, niemowląt i dzieci ze schorzeniami neurologicznymi, genetycznymi, ortopedycznymi oraz z opóźnieniami w rozwoju. Okazało się jednak, że jest skuteczna również w pracy z dorosłymi, u których nastąpiło uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego (OUN), np. w wyniku udaru, urazu mózgowo – czaszkowego, stwardnienia rozsianego, itp.
Wskazania:
Wskazaniami do objęcia terapią NDT – Bobath są wcześniaki, niemowlęta i dzieci, a także dorośli z zespołami neurologicznymi, uszkodzeniami OUN, urazami mózgowo – czaszkowymi, zaburzeniami rozwoju psychoruchowego (np. brak równowagi, nieprawidłowe ruchy kończyn i odczuwania ciała, umiejętności chwytnych, zaburzenia napięcia mięśniowego i kontroli głowy oraz tułowia), problemami ortopedycznymi, kręczem szyi i porażeniami.
Założenia i cele
Najważniejszymi zasadami usprawniania wg. NDT – Bobath są:
- regulowanie napięcia mięśniowego przez obniżanie wzmożonego napięcia i podwyższanie obniżonego,
- hamowanie nieprawidłowych odruchów,
- czenie ruchów, jak najbardziej zbliżonych do prawidłowych, poprzez wspomaganie i prowadzenie ruchu z punktów kluczowych, zwanych też punktami kontroli ruchu (min. głowa, obręcze barkowa i miedniczna),
- wykorzystywanie nowych umiejętności w życiu codziennym.
Terapia
Terapia metodą Bobath zaczyna się od obserwacji ruchów dziecka oraz wywiadu z rodzicami na temat stanu zdrowia, zachowań i przebiegu porodu. Fizjoterapeuta musi przeanalizować problem, ocenić rozwój psychomotoryczny i możliwości rehabilitacyjne. Dopiero po tym rozpoczyna właściwą pracę. Jego zadaniem jest ćwiczenie całego ciała, nie tylko wybranej partii mięśni lub kończyny, by dostarczyć właściwych doznań czuciowych i ruchowych. Same ćwiczenia, ich tempo i rodzaj dobiera indywidualnie, w zależności od stopnia sprawności, możliwości psychologicznych oraz warunków.
W przypadku dzieci należy zwrócić szczególną uwagę na to, by nie płakały i miały poczucie pełnego bezpieczeństwa. Obecność rodzica podczas terapii jest wskazana, gdyż usprawnianie tą metodą można później włączyć w warunkach domowych do zwykłego rytmu dnia. Odpowiedni sposób karmienia, noszenia, czy zabawy są doskonałymi okazjami do utrwalania prawidłowych odruchów. Choć zajęcia są zwykle prowadzone indywidualnie, nadrzędnym celem zawsze jest pomoc we wszechstronnym rozwoju i przygotowanie do uczestniczenia w normalnym życiu społecznym i rodzinnym mimo uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego (OUN).
W przypadku dorosłych, fizjoterapeuta również zaczyna od obserwacji i wywiadu, by określić możliwości rehabilitacji oraz indywidualnie dobrać ćwiczenia. Ich celem jest przede wszystkim zapobieganie utrwaleniu patologicznych zmian, które zaszły w ośrodkowym układzie nerwowym tak, by dzięki terapii chory mógł odzyskać częściową lub nawet pełną samodzielność.
Anna Koprowska – Głowacka
